Aktywność fizyczna ma istotne znaczenie dla zdrowia, gdyż wpływa zarówno na rozwój fizyczny, jak i psychiczny dzieci i młodzieży. Podobnie jak prawidłowe żywienie, zapobiega rozwojowi nadwagi i otyłości powszechnie występującej u dzieci i dorosłych. Siedzący tryb życia dwukrotnie zwiększa ryzyko rozwoju otyłości i innych przewlekłych chorób, jak cukrzyca, nowotwory złośliwe i choroby układu krążenia. Znaczenie aktywności fizycznej dla zdrowia dzieci i młodzieży jest olbrzymie. Wpływa ona korzystnie na rozwój fizyczny, psychiczny i zapobiega wielu chorobom cywilizacyjnym Spędzanie wolnego czasu przez dzieci i młodzież sprowadza się najczęściej do oglądania telewizji, grania w gry komputerowe, czytania książek, czy też słuchania muzyki. Prowadzone obserwacje wykazują, że wraz ze zwiększaniem masy ciała (wystąpienie nadwagi) zmniejsza się jeszcze bardziej aktywność fizyczna. Z upływem lat wśród dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością bardzo szybko rośnie niechęć do aktywności sportowej, poruszają się znacznie mniej niż ich rówieśnicy z normalną masą ciała i czują się często bardzo wyczerpani. Tę niechęć do aktywności fizycznej wyraźnie widać w polskiej szkole. Największy odsetek zwolnionych z zajęć wychowania fizycznego dotyczy właśnie dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością .Należy przy tym podkreślić dramatycznie wysoki odsetek uczniów ogółem zwolnionych z zajęć wychowania fizycznego w polskich szkołach . Bardzo złe, powszechnie występujące wśród dzieci i młodzieży zjawisko siedzącego trybu życia ściśle wiąże się z negatywnymi wzorcami spędzania wolnego czasu w rodzinie oraz niewykształceniem nawyku uprawiania ćwiczeń fizycznych w szkole. Badania jednoznacznie wykazują, że wiele rodziców dzieci cierpiących na nadwagę lub otyłość prowadzi pasywny tryb życia, często spędzają wolny czas jedząc i oglądając telewizję, rzadko chodzą na spacery, prawie nie uprawiają żadnych sportów (nawet w okresach wakacyjnych), powoduje to, że dzieci przejmują rodzicielski wzorzec zachowań. Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie dzieci i młodzieży Rozwój fizyczny: wzrost wydolności krążeniowo-oddechowej utrzymanie prawidłowej masy ciała, zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą i otyłością, prawidłowy rozwój układu kostno-stawowego, przyczynienie się do osiągnięcia wysokiej szczytowej masy kostnej. Rozwój psychiczny: zwiększenie koncentracji, uwagi i szybkości uczenia się, zwiększenie odporności na stres i obciążenia psychiczne, ustąpienie uczucia lęku i zagrożenia,wspomaganie psychoterapii Prewencja chorób: zmniejszenie ryzyka rozwoju nadwagi i otyłości zmniejszenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 zmniejszenie ryzyka rozwoju raka piersi w wieku dorosłym (u kobiet) oraz raka jelita grubego (u kobiet i mężczyzn) zmniejszenie ryzyka rozwoju miażdżycy i zaburzeń lipidowych zmniejszenie ryzyka infekcji, zwłaszcza górnych dróg oddechowych zapobieganie depresji i lękom zmniejszenie ryzyka rozwoju skrzywień kręgosłupa i płaskostopia zmniejszenie ryzyka rozwoju osteoporozy w wieku dorosłym Aktywność fizyczna przynosi korzyści zdrowotne wówczas, gdy uprawiana jest regularnie przez większość dni w tygodniu. W przypadku dzieci i młodzieży, których aktywność jest bardzo niska, ćwiczenia fizyczne należy wprowadzać stopniowo. Powinno się zaczynać od krótszego czasu ich trwania 2-3 razy w tygodniu, a następnie stopniowo zwiększać ich częstotliwość. Dzieci z otyłością, które prowadzą głównie siedzący tryb życia i były zwolnione z zajęć wychowania fizycznego w szkole, powinny zacząć ćwiczenia od bardzo małych wysiłków (np. spacerów), albo podzielić np. 30-minutowy wysiłek na trzy 10-minutowe ćwiczenia w ciągu dnia. Zajęcia fizyczne powinny być interesujące, uwzględniające rywalizację (np. zespołowe gry sportowe, jak piłka ręczna, siatkówka, koszykówka i inne). Międzynarodowe zalecenia mówią, że aktywność fizyczna dzieci i młodzieży powinna wynosić każdego dnia co najmniej 60 minut. Wiele autorytetów wskazuje jednak, że dla prewencji nadwagi i otyłości powinna być ona większa i wynosić codziennie 90 minut. Bardzo niepokojący jest w Polsce spadek aktywności fizycznej wykonywanej poza szkołą, gdyż obniża się wraz z wiekiem uczniów od 11. do 15. roku życia ,Dotyczy to zwłaszcza dziewcząt. Bardzo istotne jest w tej sytuacji rozwijanie przez szkołę różnych zajęć sportowych poza godzinami lekcyjnymi oraz edukacja rodziców w tym zakresie. Każda forma aktywnego wypoczynku ma znaczenie. Niemniej należy podkreślić, że niezwykle istotne znaczenie ma aktywność rekreacyjna, która jest najłatwiejsza do codziennego zorganizowania (jazda na rowerze, spacery). Uprawianiu aktywności fizycznej przez całe życie sprzyja wypracowanie takiego nawyku w rodzinie. Jeżeli rodzice są aktywni fizycznie, wówczas dzieci ich naśladują. Korzystne jest inicjowanie działań na rzecz wspólnej, rodzinnej aktywności ruchowej, co pozwala na zacieśnienie więzi rodzinnych i kreowanie prozdrowotnego stylu życia w rodzinie. Aktywność fizyczna powinna być stałym punktem każdego dnia wszystkich członków rodziny. Dla osoby dorosłej to minimum 30 minut dziennie, a dla dzieci i młodzieży co najmniej 60 minut. Jeżeli nie można jednorazowo poświęcić na aktywność fizyczną zalecanego czasu, nie wolno się poddawać. Trzeba być aktywnym kilka razy dziennie przez kilka-, kilkanaście minut. Te krótkie okresy zsumują się i ułatwią zachowanie zdrowia. Oto kilka rad, jak zwiększyć aktywność fizyczną podczas codziennie wykonywanych czynności: – energicznie maszeruj do szkoły lub autobusu i w drodze powrotnej, – wysiadaj z autobusu 1-2 przystanki przed miejscem pracy/szkoły i pokonuj ten dystans pieszo (samochód też możesz zaparkować w pewnej odległości od miejsca pracy), – nie używaj windy ani schodów ruchomych – staraj się chodzić po schodach, – spaceruj z psem rano i wieczorem – ale pamiętaj, ruszaj się, a nie patrz, jak pies biega, – wychodź z dzieckiem/rodzeństwem do parku – nie siedź na ławce – bawcie się aktywnie wspólnie, – w czasie oglądania telewizji wykonuj proste ćwiczenia, np. przysiady, skłony, pedałuj na stacjonarnym rowerze. Formą aktywności fizycznej są także codzienne czynności związane z pracą w domu i ogrodzie, dlatego też dobrze jest włączyć w nie wszystkich członków rodziny, zależnie od ich wieku, umiejętności, zdrowia i predyspozycji tak, aby nie stanowiły one swego rodzaju zła koniecznego, a sprawiały radość i dawały satysfakcję. Doskonałymi czynnościami, które łączą się z aktywnością fizyczną i mogą być wykonywane wspólnie w rodzinie, są: – praca na działce, – koszenie trawnika, – sprzątanie mieszkania, – odkurzanie, – mycie okien, – prasowanie. Aktywność fizyczna powinna przynosić satysfakcję i zadowolenie, dlatego planując aktywne spędzanie czasu z rodziną, dobrze jest wybrać takie formy, które wszystkim sprawią radość i przyjemność, a to pozwoli na większe zaangażowanie w zajęcia. Doskonałym czasem na wspólną aktywność fizyczną są weekendy, wakacje, zimowiska, podczas których można wspólnie: – zorganizować zawody rodzinne, uwzględniające ulubione przez rodzinę formy aktywności fizycznej, – pojechać na wycieczkę rowerową, – wybrać się: – na wycieczkę krajoznawczą – poznać miasto, okolicę – pieszo lub rowerem, – na spacer do lasu, parku – ważne jest jednak, aby w tym czasie maszerować, biegać, wykonywać ćwiczenia fizyczne, a nie tylko siedzieć przy kawie czy lodach, – na narty, łyżwy, – na basen, – do stadniny, – do klubu sportowego lub na siłownię, – do kręgielni. Rodzina ma wiele możliwości wspólnego aktywnego spędzania czasu. Zależy to od czasu, jakim dysponuje, wieku poszczególnych członków rodziny oraz ich indywidualnej sprawności, a także pory roku. Oto kilka przykładów aktywności fizycznej, którą można uprawiać w rodzinie: – jazda na nartach, łyżwach, sankach, – lepienie bałwana, – jazda na rowerze, rolkach, – jazda konna, – wieczorny lub poranny jogging, – spacery, marsze, – taniec do ulubionej muzyki, – aerobik, – gra w piłkę: nożną, ręczną, koszykówkę (jeśli to możliwe, zamocuj kosz przy domu), siatkową (także na plaży), – tenis ziemny, – tenis stołowy, – badminton. Istnieje wiele form uprawiania aktywności fizycznej. Poszczególne jej rodzaje uaktywniają różne grupy mięśni, niektóre wzmacniają pracę serca, inne pomagają budować mięśnie i wzmacniać kości. Ćwiczenia fizyczne są ważnym elementem zapobiegania nadwadze i otyłości, a także zwalczania nadmiernej masy ciała, z tego powodu należy uprawiać różne formy aktywności fizycznej przez całe życie. Artykuł na podstawie poradnika- Zasady żywienia dzieci i młodzieży-Jarosz